Kısırlık (İnfertilite) Nedir? Ne Zaman Doktora Başvurmak Gerekir?

İnfertilite, düzenli cinsel ilişkiye rağmen belirli bir süre içinde gebelik oluşmaması durumudur. Genel kabul gören tanıma göre, eğer kadın 35 yaşın altındaysa 1 yıl, 35 yaşın üzerindeyse 6 ay boyunca korunmasız ilişkiye rağmen gebelik elde edilememişse, bir uzmana başvurulması önerilir. İnfertilite, sadece kadına ait bir sorun değildir; yaklaşık olarak vakaların %30-40’ında neden kadın faktörü, %30-40’ında erkek faktörü, %10-20’sinde her iki partnere ait faktörler iken, %10-15 kadarında ise tüm araştırmalara rağmen belirgin bir neden bulunamayabilir (açıklanamayan infertilite).

Ayrıca, aşağıdaki durumlarda daha erken (1 yıl veya 6 ay beklemeden) doktora başvurmak faydalı olabilir:

• Kadının yaşının 40’ın üzerinde olması.
• Düzensiz veya ağrılı adet döngüleri, adet görememe (amenore).
• Bilinen endometriozis veya Polikistik Over Sendromu (PKOS) tanısı.
• Geçirilmiş pelvik enfeksiyon (PID) veya cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü.
• Tekrarlayan gebelik kaybı (düşük) öyküsü.
• Erkekte bilinen sperm problemi veya testislerle ilgili sorun öyküsü (inmemiş testis, travma, enfeksiyon).
• Kemoterapi veya radyoterapi gibi kanser tedavisi öyküsü.
• Geçirilmiş karın veya pelvik cerrahi öyküsü.

Kısırlığın Olası Nedenleri Nelerdir? Kapsamlı Değerlendirme Süreci

Kısırlığa yol açabilecek pek çok faktör bulunmaktadır. Doğru tedaviyi planlayabilmek için öncelikle altta yatan nedeni veya nedenleri belirlemek amacıyla hem kadın hem de erkek partnerin detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt tarafından yürütülen değerlendirme süreci genellikle şunları içerir:

1. Kadına Ait Olası Nedenler ve Değerlendirme:

• Yumurtlama Sorunları: En sık nedenlerden biridir. Düzensiz yumurtlama veya hiç yumurtlamama durumu. PKOS, tiroid hastalıkları, aşırı egzersiz, aşırı kilo kaybı veya obezite, hipotalamik problemler, erken yumurtalık yetmezliği gibi durumlar neden olabilir. Değerlendirme için hormon testleri (FSH, LH, E2, Prolaktin, TSH, AMH), ultrason ile folikül takibi yapılır.
• Tüplerle İlgili Sorunlar: Fallop tüplerinin tıkalı veya hasarlı olması, döllenmiş yumurtanın rahime ulaşmasını engeller. Geçirilmiş enfeksiyonlar (PID), dış gebelik öyküsü, endometriozis veya karın/pelvis ameliyatları tüplere zarar verebilir. Değerlendirme için rahim filmi (HSG) veya bazen laparoskopi kullanılır.
• Rahim (Uterus) Faktörleri: Rahim içindeki yapısal sorunlar embriyonun yerleşmesini engelleyebilir. Bunlar arasında doğumsal rahim anomalileri (rahim perdesi vb.), rahim içi yapışıklıklar (Asherman sendromu), rahim boşluğuna baskı yapan miyomlar (submüköz miyom) veya büyük endometrial polipler bulunur. Değerlendirme için ultrason (özellikle 3D veya sulu ultrason-SIS), HSG veya histeroskopi yapılır.
• Endometriozis: Rahim iç tabakasının rahim dışında büyümesi durumudur. Tüplerde yapışıklık, yumurtalık fonksiyon bozukluğu veya döllenme/implantasyon sorunlarına yol açabilir. Tanı genellikle laparoskopi ile konur, ancak öykü ve muayene ile şüphelenilebilir.
• İleri Kadın Yaşı: Yaş ilerledikçe yumurta sayısı ve kalitesi doğal olarak azalır, bu da gebe kalma şansını düşürür ve düşük riskini artırır.
• Servikal Faktör: Rahim ağzı (serviks) ile ilgili sorunlar (geçirilmiş cerrahiler, enfeksiyonlar) veya mukus kalitesindeki problemler spermin geçişini zorlaştırabilir.

2. Erkeğe Ait Olası Nedenler ve Değerlendirme:

• Sperm Üretim veya Fonksiyon Bozuklukları: En sık erkek nedenidir. Sperm sayısının azlığı (oligospermi), hareketliliğinin düşük olması (astenospermi), şekil bozukluğu (teratospermi) veya hiç sperm bulunmaması (azospermi) gibi durumları içerir. Nedenleri arasında genetik sorunlar, hormonal bozukluklar, enfeksiyonlar, varikosel, bazı ilaçlar veya çevresel faktörler olabilir. Değerlendirme için temel test sperm analizi (spermiyogram)‘dır. Gerekirse hormon testleri, genetik testler veya üroloji muayenesi istenebilir.
• Sperm İletim Kanallarında Tıkanıklık: Spermin testislerden dışarı atılmasını sağlayan kanallarda (epididim, vas deferens) doğuştan veya sonradan (enfeksiyon, cerrahi) oluşan tıkanıklıklar.
• Diğer Nedenler: Cinsel işlev bozuklukları (sertleşme sorunu, boşalma sorunları), bazı sistemik hastalıklar, kullanılan ilaçlar.

3. Açıklanamayan İnfertilite:

• Yapılan tüm standart testlerin (hormonlar, sperm analizi, tüp/rahim değerlendirmesi) normal olmasına rağmen gebeliğin oluşmadığı durumlardır. Çiftlerin yaklaşık %10-15’inde görülür.

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, tüm bu olası nedenleri göz önünde bulundurarak, çiftin öyküsü ve ilk bulgularına göre gerekli testleri planlar ve yorumlar.

Kısırlık Tedavi Yöntemleri: Ankara’da Sunulan Kişiye Özel Seçenekler

Kısırlık tedavisi, altta yatan nedene, çiftin yaşına, kısırlık süresine ve kişisel tercihlerine göre belirlenen, genellikle basitten karmaşığa doğru ilerleyen adımları içerir. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt rehberliğinde uygulanabilecek veya yönlendirilebilecek başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Danışmanlık:

• Tedavinin ilk adımı olabilir. Sağlıklı kiloya ulaşmak, sigara ve alkolü bırakmak, dengeli beslenmek, stresi yönetmek ve doğru zamanlamayla cinsel ilişki (yumurtlama dönemini hedefleyerek) gibi faktörler gebelik şansını artırabilir.

2. Yumurtlama Tedavileri (Ovülasyon İndüksiyonu):

• Yumurtlama sorunu olan kadınlarda (özellikle PKOS) veya açıklanamayan infertilitede ilk basamak tedavilerden biridir.
• Ağızdan kullanılan ilaçlar (Klomifen Sitrat veya Letrozol) veya cilt altına yapılan düşük doz hormon iğneleri (Gonadotropinler) ile yumurtalıklar uyarılır ve bir veya birkaç yumurtanın gelişmesi hedeflenir.
• Yumurta gelişimi ultrason ile takip edilir ve yumurtlama zamanı belirlenir. Çifte bu dönemde zamanlı cinsel ilişki önerilir veya aşılama planlanır.

3. Aşılama (IUI – Intrauterin İnseminasyon):

• Hazırlanmış sperm örneğinin doğrudan rahim içine verilmesi işlemidir.
• Açıklanamayan infertilite, hafif erkek faktörü, servikal faktör gibi durumlarda, genellikle yumurtlama indüksiyonu ile birlikte uygulanır.
• IVF’den daha basit ve daha az maliyetli bir yöntemdir. Prof. Dr. Nuray Bozkurt kliniğinde bu tedaviyi uygulamaktadır.

4. Cerrahi Tedaviler:

• Kısırlığa neden olan yapısal sorunları düzeltmek amacıyla yapılır.
• Laparoskopi: Karın içine kamera ile girilerek endometriozis odaklarının temizlenmesi, tüplerdeki yapışıklıkların açılması (her zaman başarılı olmayabilir), dış gebelik tedavisi gibi işlemler yapılır.
• Histeroskopi: Rahim içine kamera ile girilerek rahim perdesinin kesilmesi, rahim içi yapışıklıkların açılması, submüköz miyom veya poliplerin çıkarılması gibi işlemler yapılır.
• Mikrocerrahi: Tüplerdeki tıkanıklığı açmak için yapılan hassas ameliyatlardır (başarı oranı düşüktür).
• Varikoselektomi: Erkekte varikosel (testis damarlarında genişleme) varsa, sperm parametrelerini düzeltmek amacıyla yapılan cerrahi işlemdir (ürolog tarafından yapılır).

5. Tüp Bebek (IVF – In Vitro Fertilizasyon) ve İleri Yardımcı Üreme Teknikleri:

• En etkili yardımcı üreme tekniğidir. Yumurtaların vücut dışına alınıp laboratuvarda sperm ile döllendirilmesi ve oluşan embriyonun rahme transfer edilmesi esasına dayanır.
• Tüplerin tıkalı/hasarlı olması, ileri yaş, ciddi erkek faktörü, şiddetli endometriozis, diğer tedavilerin başarısızlığı gibi durumlarda başvurulur.
• ICSI (Mikroenjeksiyon): Tek spermin yumurta içine enjekte edilmesi (özellikle erkek faktöründe).
• PGT (Preimplantasyon Genetik Tanı): Genetik hastalık riski taşıyan çiftlerde veya tekrarlayan tüp bebek başarısızlığında embriyoların genetik olarak incelenmesi.
• Embriyo Dondurma (Kriyoprezervasyon): Transfer edilmeyen kaliteli embriyoların dondurularak saklanması ve sonraki denemelerde kullanılması.
• Prof. Dr. Nuray Bozkurt, IVF veya ileri teknikler gerektiğinde çiftleri Ankara‘daki deneyimli merkezlere yönlendirir ve süreci takip edebilir.

Kısırlık Tedavisinde Başarıyı Neler Etkiler?

Tedavinin başarısı birçok faktöre bağlıdır:

• Kadının yaşı: En önemli belirleyicidir.
• Kısırlığın nedeni: Bazı nedenler (örn: tüp tıkanıklığı için IVF) diğerlerine göre daha kolay tedavi edilebilir.
• Kısırlık süresi: Süre uzadıkça başarı şansı azalabilir.
• Yumurtalık rezervi ve sperm kalitesi.
• Uygulanan tedavi yöntemi.
• Çiftin genel sağlık durumu ve yaşam tarzı alışkanlıkları.
• Tedavinin yapıldığı kliniğin/merkezin deneyimi, teknolojisi ve laboratuvar kalitesi.

Kısırlık Tedavisinin Psikolojik Boyutu ve Destek Mekanizmaları

İnfertilite tanısı almak ve tedavi sürecinden geçmek, çiftler için yoğun stres, kaygı, hayal kırıklığı, umutsuzluk, depresyon ve ilişki sorunlarına yol açabilir. Bu duygusal yükle başa çıkmak, tedavinin başarısı kadar önemlidir.

• Açık İletişim: Çiftlerin birbirleriyle duygularını açıkça konuşması ve birbirlerine destek olması çok önemlidir.
• Bilgi Edinme: Süreç hakkında doğru ve yeterli bilgi sahibi olmak, belirsizliği azaltarak kaygıyı yönetmeye yardımcı olabilir.
• Gerçekçi Beklentiler: Tedavilerin her zaman ilk denemede başarılı olmayabileceğini kabul etmek ve sürece sabırla yaklaşmak gerekir.
• Sosyal Destek: Güvenilen aile üyeleri veya arkadaşlarla konuşmak rahatlatıcı olabilir. Ancak bazen dışarıdan gelen yorumlar incitici olabileceğinden, kiminle ne kadar paylaşılacağına dikkat etmek önemlidir.
• Profesyonel Yardım: Bir psikolog, terapist veya çift danışmanından destek almak, duygusal zorluklarla başa çıkmada, iletişim becerilerini geliştirmede ve stres yönetimi stratejileri öğrenmede çok faydalı olabilir.
• Destek Grupları: Benzer süreçlerden geçen diğer çiftlerle bir araya gelmek, yalnız olunmadığını hissettirir ve deneyim paylaşımı imkanı sunar.

Ankara’da Kısırlık Tedavisi: Prof. Dr. Nuray Bozkurt’un Kapsamlı ve Bütüncül Yaklaşımı

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, Ankara‘daki kliniğinde kısırlık sorunu yaşayan çiftlere bilimsel veriler ışığında, bütüncül ve kişiye özel bir yaklaşımla hizmet vermektedir:

• Kapsamlı Değerlendirme: İnfertilite nedenini doğru bir şekilde ortaya koymak için hem kadın hem de erkek partneri içeren detaylı bir tanı süreci yürütür.
• Kişiye Özel Tedavi Stratejisi: Elde edilen bulgulara, çiftin yaşına, beklentilerine ve koşullarına en uygun tedavi planını (yaşam tarzı değişikliği, ilaç tedavisi, aşılama, cerrahi veya IVF yönlendirmesi) hasta ile birlikte oluşturur.
• İlk Basamak Tedavilerin Uygulanması: Yumurtlama takibi, ovülasyon indüksiyonu ve aşılama (IUI) gibi tedavileri kliniğinde başarıyla uygular.
• Gerekli Cerrahi Müdahaleler: Histeroskopi gibi tanısal ve basit tedavi edici cerrahi işlemleri gerçekleştirebilir veya daha karmaşık cerrahiler için deneyimli merkezlere yönlendirebilir.
• Güvenilir Yönlendirme: Tüp bebek (IVF) veya diğer ileri yardımcı üreme teknikleri gerektiğinde, Ankara‘daki etik değerlere bağlı, yüksek başarı oranlarına sahip, deneyimli merkezler ve uzmanlar konusunda çiftlere rehberlik eder.
• Sürekli İletişim ve Destek: Tedavinin her aşamasında çiftleri anlayışla dinler, detaylı bilgi verir, sorularını yanıtlar ve bu zorlu süreçte onlara hem tıbbi hem de manevi destek sağlar. Tedavi sürecinde ve sonrasında kolayca ulaşılabilir olmak (0538 983 18 78)(0312 284 00 12) önemlidir.
• Gebelik Takibi: Tedavi sonucu elde edilen değerli gebeliklerin takibini de aynı özen ve dikkatle yürütür.

Eğer çocuk sahibi olmakta zorluk yaşıyorsanız, bu durumun nedenlerini öğrenmek ve size özel tedavi seçeneklerini konuşmak için ilk adımı atmak önemlidir. Yalnız olmadığınızı ve birçok çözüm yolu olduğunu unutmayın. Kapsamlı bir değerlendirme ve uzman desteği için Ankara‘daki kliniğimizde Prof. Dr. Nuray Bozkurt ile görüşmeye davetlisiniz. Randevu almak ve bu yolculuğa birlikte başlamak için lütfen 0538 983 18 78 numaralı telefondan bize ulaşınız.