İnfertil Çiftin Değerlendirilmesi: Kısırlık Nedenlerini Anlamak İçin İlk Adımlar

Çocuk sahibi olma kararı alan çiftler için gebeliğin beklenenden uzun sürede gerçekleşmemesi endişe yaratabilir. İnfertilite (kısırlık), genellikle 35 yaş altındaki çiftlerde bir yıl, 35 yaş ve üzerindeki kadınlarda ise altı ay boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi olarak tanımlanır. Bu durumla karşılaşıldığında, paniğe kapılmak yerine atılması gereken en doğru adım, altta yatan nedenleri anlamak üzere uzman bir hekime başvurarak kapsamlı bir değerlendirme sürecine girmektir. Unutulmamalıdır ki infertilite, sadece kadına veya sadece erkeğe ait bir sorun olmayıp, çifti bir bütün olarak ilgilendiren bir durumdur ve değerlendirme mutlaka her iki partneri de kapsamalıdır. İnfertil çiftin değerlendirilmesinin temel amacı, gebeliğe engel oluşturan faktörleri veya faktörleri mümkün olduğunca ortaya çıkarmak, doğru tanı koymak ve bu tanıya dayanarak çifte özel, en uygun ve etkili tedavi yol haritasını çizmektir. Ankara‘daki kliniğinde Prof. Dr. Nuray Bozkurt, infertilite şüphesiyle başvuran çiftlere, modern tıbbın imkanlarını kullanarak sistematik, detaylı ve empatik bir değerlendirme süreci sunmaktadır.

İnfertilite Değerlendirmesine Ne Zaman Başvurulmalıdır?

Genel kural, 35 yaş altındaki çiftlerin 1 yıl, 35 yaş ve üzerindeki kadınların ise 6 ay korunmasız ilişkiye rağmen gebelik elde edememesi durumunda bir Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanına başvurmalarıdır. Ancak aşağıdaki gibi özel durumlar söz konusuysa, bu süreleri beklemeden daha erken başvurmakta fayda vardır:

• Kadının yaşının 40’ın üzerinde olması.
• Kadında adet düzensizlikleri (çok sık, çok seyrek veya hiç adet görmeme).
• Bilinen veya şüphelenilen jinekolojik sorunlar (Endometriozis, PKOS, rahim miyomları).
• Geçirilmiş pelvik enfeksiyon (PID) veya cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü.
• Tekrarlayan gebelik kaybı (düşük) öyküsü.
• Erkekte bilinen ürolojik sorunlar (testislerle ilgili problemler, sperm bozukluğu, sertleşme/boşalma sorunları).
• Her iki partnerde de kanser tedavisi (kemoterapi/radyoterapi) öyküsü.
• Geçirilmiş karın veya pelvik bölge ameliyatları.

İnfertilite Değerlendirmesinin Temel Amaçları Nelerdir?

Kapsamlı bir değerlendirme süreci şu hedeflere ulaşmayı amaçlar:

• İnfertiliteye yol açan kadın faktörlerini, erkek faktörlerini veya her ikisine ait faktörleri belirlemek.
• Altta yatan nedeni saptayarak en uygun tedavi seçeneğini (yaşam tarzı değişikliği, ilaç tedavisi, aşılama, cerrahi, tüp bebek vb.) belirlemek.
• Çiftin doğal yolla veya tedavi ile gebe kalma potansiyeli hakkında gerçekçi bir öngörüde bulunmak.
• Tedavi sürecini kişiselleştirerek başarı şansını artırmak.
• Çifti durumları ve tedavi seçenekleri hakkında detaylı olarak bilgilendirmek, endişelerini gidermek ve karar süreçlerine aktif katılımlarını sağlamak.

Değerlendirme Süreci: Ankara’da Prof. Dr. Nuray Bozkurt ile Adım Adım Yaklaşım

İnfertil çiftin değerlendirilmesi, sistematik bir yaklaşım gerektirir ve genellikle aşağıdaki adımları içerir. Bu süreç Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt tarafından titizlikle yürütülmektedir:

1. Detaylı Tıbbi ve Üreme Öyküsünün Alınması (Her İki Partner İçin): Bu ilk ve en önemli adımlardan biridir. Doktorunuz, her iki partnerle ayrı ayrı ve birlikte görüşerek detaylı bilgi toplar:

• Kadın İçin Sorular: Yaş, meslek, genel sağlık durumu, kronik hastalıklar (diyabet, tiroid, otoimmün hastalıklar vb.), geçirilmiş ameliyatlar (özellikle karın veya jinekolojik), kullanılan ilaçlar, alerjiler, sigara/alkol/madde kullanımı, beslenme alışkanlıkları, egzersiz rutini, adet döngüsü detayları (ilk adet yaşı, düzeni, süresi, miktarı, ağrı durumu), önceki gebelikler (canlı doğum, düşük, dış gebelik, kürtaj), önceki infertilite tedavileri, cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü, Pap smear sonucu, cinsel ilişki sıklığı ve zamanlaması, cinsel işlevle ilgili sorunlar (ağrı vb.), ailede kısırlık veya genetik hastalık öyküsü.
• Erkek İçin Sorular: Yaş, meslek (toksik madde maruziyeti), genel sağlık durumu, kronik hastalıklar, geçirilmiş ameliyatlar (özellikle kasık fıtığı, testis ameliyatları), geçirilmiş enfeksiyonlar (kabakulak, cinsel yolla bulaşan hastalıklar), testis travması, inmemiş testis öyküsü, varikosel varlığı, cinsel işlevle ilgili sorunlar (sertleşme, boşalma problemleri), kullanılan ilaçlar, sigara/alkol/madde kullanımı, sıcak ortamda çalışma, ailede kısırlık veya genetik hastalık öyküsü.
• Çift Olarak: Ne kadar süredir gebelik denedikleri, deneme sıklığı, daha önce yapılan testler ve tedaviler, bu süreçteki duygusal durumları.

2. Fizik Muayene:

• Kadın: Boy, kilo ölçümü ve Vücut Kitle İndeksi (VKİ) hesaplaması. Kan basıncı ölçümü. Genel sistemik muayene. Tiroid bezi muayenesi. Ciltte aşırı tüylenme (hirsutizm), akne, saç dökülmesi gibi hormonal bozukluk belirtilerinin değerlendirilmesi. Meme muayenesi (süt gelip gelmediği kontrolü). En önemlisi, kapsamlı jinekolojik muayene: Dış genital organların incelenmesi, spekulum takılarak rahim ağzı ve vajinanın değerlendirilmesi (gerekirse Pap smear alınması), rahim ve yumurtalıkların boyutunu, hareketliliğini ve hassasiyetini değerlendirmek için elle muayene (bimanuel muayene).
• Erkek: Genel fizik muayeneye ek olarak genellikle bir Üroloji uzmanı tarafından genital muayene yapılması önerilir. Bu muayenede penis, testislerin boyutu ve kıvamı, epididimler, vas deferens kanalları ve varikosel varlığı değerlendirilir.

3. Kadın Partnerin Değerlendirilmesine Yönelik Temel ve İleri Testler:

• Yumurtlama Fonksiyonunun Değerlendirilmesi: Düzenli adet görmek genellikle yumurtlamanın olduğunu gösterse de, teyit etmek veya zamanlamayı belirlemek için testler yapılır:
  
  • Serum Progesteron: Adet döngüsünün ikinci yarısında (luteal faz ortasında, beklenen adet tarihinden yaklaşık 7 gün önce) kanda progesteron seviyesine bakılır. Belirli bir seviyenin üzeri yumurtlamanın olduğunu gösterir.
  • Transvajinal Ultrasonografi (TVUS): Adet döngüsü boyunca birkaç kez yapılarak yumurta kesesinin (folikül) büyümesi, olgunlaşması ve çatlaması (yumurtlama) takip edilebilir. Ayrıca rahim iç zarının (endometrium) kalınlığı ve yapısı da değerlendirilir.
  • İdrar LH Kitleri: Evde yapılabilen bu kitler, yumurtlamadan hemen önceki LH hormonundaki ani artışı saptayarak yumurtlama zamanını tahmin etmeye yardımcı olur.
• Yumurtalık Rezervinin (Kapasitesinin) Değerlendirilmesi: Kadının yumurtalıklarındaki yumurta sayısı ve kalitesi hakkında fikir verir:
  
  • Anti-Müllerian Hormon (AMH): Kandan bakılan ve adet döngüsünün herhangi bir gününde ölçülebilen, yumurtalık rezervini gösteren en önemli testlerden biridir.
  • Antral Folikül Sayımı (AFC): Adet döngüsünün başında (genellikle 2-5. günler arası) yapılan vajinal ultrason ile her iki yumurtalıktaki küçük (2-10 mm) foliküllerin sayılmasıdır.
  • Bazal FSH ve Estradiol (E2): Adetin 2. veya 3. günü kanda bakılan FSH ve E2 hormon seviyeleri de rezerv hakkında bilgi verir (FSH yüksekliği rezervin azaldığını gösterebilir).
• Rahim ve Tüplerin Yapısal Değerlendirilmesi:
  
  • Histerosalpingografi (HSG – Rahim Filmi): Rahim ağzından kontrast madde verilerek çekilen röntgen filmidir. Rahim boşluğunun şeklini (doğumsal anomali, miyom, polip, yapışıklık varlığı) ve fallop tüplerinin açık olup olmadığını gösterir. Kısırlık değerlendirmesinde sıklıkla kullanılan temel bir testtir.
  • Salin İnfüzyon Sonohisterografi (SIS) / Histerosonografi: Ultrason eşliğinde rahim içine steril serum fizyolojik verilerek rahim iç boşluğunun daha net görüntülenmesini sağlar. Özellikle polip, submüköz miyom ve yapışıklıkların tanısında HSG’ye göre daha hassas olabilir.
  • Histeroskopi: Rahim ağzından ince bir kamera ile girilerek rahim iç boşluğunun doğrudan gözlemlenmesidir. En doğru tanı yöntemidir ve aynı seansta saptanan poliplerin, miyomların, yapışıklıkların veya rahim perdesinin tedavisine de olanak tanır.
  • Laparoskopi: Genel anestezi altında, göbekten ve kasıktan yapılan küçük kesilerden kamera ve aletlerle karın içine girilerek rahim, yumurtalıklar, tüpler ve diğer pelvik organların dış yüzeyinin incelenmesidir. Özellikle endometriozis, dış gebelik şüphesi veya tüplerle ilgili ciddi yapışıklık düşünüldüğünde veya açıklanamayan infertilitede tanısal ve tedavi edici amaçla yapılabilir. Daha invaziv bir yöntem olduğu için rutin olarak ilk basamakta yapılmaz.
• Diğer Hormonal Testler: Tiroid fonksiyonlarını değerlendirmek için TSH ve Serbest T4, süt hormonu seviyesini ölçmek için Prolaktin testi genellikle rutin olarak istenir. Gerekirse (örn: PKOS şüphesi) başka hormon testleri de (Testosteron, DHEAS vb.) eklenebilir.

4. Erkek Partnerin Değerlendirilmesine Yönelik Temel Test:

• Sperm Analizi (Spermiyogram): Erkek infertilitesinin değerlendirilmesindeki temel testtir. 2 ila 7 günlük cinsel perhiz sonrası mastürbasyonla verilen meni örneği laboratuvarda incelenir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterlerine göre sperm hacmi, sayısı (konsantrasyon), hareketliliği (motilite – ileri hareketli sperm yüzdesi) ve şekli (morfoloji – normal şekilli sperm yüzdesi) değerlendirilir. Sonucun doğruluğu için genellikle en az 1 ay arayla iki kez tekrarlanması önerilir. Gerekirse ileri sperm testleri veya ürolojik değerlendirme planlanır.

5. Gerekli Durumlarda Ek Testler:

• Genetik Testler: Tekrarlayan düşük öyküsü, şiddetli erkek faktörü veya ailede genetik hastalık öyküsü varsa anne ve babadan kromozom analizi (karyotipleme) veya erkeğe özel Y kromozom mikrodelesyon testi istenebilir.
• İmmünolojik Testler: Özellikle tekrarlayan gebelik kaybı varsa Antifosfolipid antikorları (APS) gibi testler istenebilir.
• Enfeksiyon Taramaları: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (Klamidya vb.) için tarama yapılabilir.

Değerlendirme Sonuçlarının Yorumlanması ve Tedavi Planı Oluşturulması

Tüm testler tamamlandıktan sonra Prof. Dr. Nuray Bozkurt, elde edilen tüm bulguları çiftle birlikte detaylı bir şekilde gözden geçirir. İnfertiliteye katkıda bulunan olası faktörler belirlenir veya nedenin açıklanamadığı durumlarda bu durum çifte anlatılır. Sonrasında, çiftin yaşı, infertilite süresi, saptanan nedenler, önceki tedaviler ve çiftin beklentileri doğrultusunda en uygun tedavi seçenekleri (yaşam tarzı değişikliği, ilaç tedavisi, aşılama, cerrahi, tüp bebek vb.) tartışılır. Her seçeneğin başarı oranları, riskleri, süresi ve maliyeti hakkında bilgi verilir. Çiftin tüm soruları yanıtlanır ve birlikte bir tedavi yol haritası oluşturulur.

Ankara’da İnfertil Çiftin Değerlendirilmesinde Prof. Dr. Nuray Bozkurt Farkı

İnfertilite değerlendirmesi, sadece testlerden ibaret olmayan, aynı zamanda çiftin endişelerini anlayan, onlara güven veren ve doğru yönlendirmeyi yapan bir uzmanlık gerektirir. Prof. Dr. Nuray Bozkurt, Ankara‘daki kliniğinde bu süreci şu prensiplerle yürütür:

• Bütüncül ve Çift Odaklı Yaklaşım: Sorunu sadece kadın veya erkeğe ait olarak görmez, çifti bir bütün olarak ele alır ve her iki partnerin de değerlendirilmesini sağlar.
• Sistematik ve Kanıta Dayalı Değerlendirme: Gereksiz testlerden kaçınarak, bilimsel kılavuzlara uygun, maliyet etkin ve hedefe yönelik bir araştırma planı uygular.
• Modern Teknolojinin Kullanımı: Kliniğindeki güncel ultrasonografi cihazları ve diğer tanısal imkanları etkin bir şekilde kullanır. Gerekli kan testleri ve sperm analizi için Ankara‘daki güvenilir ve akredite laboratuvarlarla işbirliği yapar.
• Açık, Anlaşılır ve Şeffaf İletişim: Tıbbi terimleri ve test sonuçlarını çiftin anlayabileceği basit bir dille açıklar. Tedavi seçeneklerini tüm yönleriyle anlatır ve çiftin bilinçli karar vermesine yardımcı olur.
• Derinlemesine Deneyim ve Uzmanlık: İnfertilite nedenlerinin teşhisi ve yorumlanması konusundaki bilgi birikimi ve yıllara dayanan klinik tecrübesiyle doğru tanıya ulaşmayı hedefler.
• Empati ve Psikolojik Destek: İnfertilite sürecinin çiftler üzerindeki duygusal etkisinin farkındadır. Değerlendirme ve tedavi sürecinde onlara anlayışlı, sabırlı ve destekleyici bir yaklaşım sunar.
• Kolay İletişim ve Ulaşılabilirlik: Süreç boyunca akıllarına takılan sorular veya endişeler için kolayca ulaşılabilir bir iletişim kanalı sağlar (0538 983 18 78)(0312 284 00 12).

Çocuk sahibi olma yolunda bir değerlendirmeye ihtiyaç duyuyorsanız, kısırlık nedenlerini anlamak ve size özel çözüm yollarını keşfetmek için ilk ve en önemli adımı atmalısınız. Ankara‘daki kliniğimizde Prof. Dr. Nuray Bozkurt tarafından yapılacak kapsamlı ve özenli bir infertilite değerlendirmesi için 0538 983 18 78 numaralı telefondan bize ulaşarak randevu alabilirsiniz. Doğru ve eksiksiz bir değerlendirme, başarılı bir tedavinin temelini oluşturur.