İdrar Kaçırma Tedavisi

İdrar Kaçırma Nedir? Vücudumuzda Kontrol Nasıl Sağlanır ve Neden Bozulur?

Normalde idrar kontrolü; mesanenin (idrar torbası) idrarı depolaması, üretra (idrar kanalı) ve etrafındaki sfinkter kaslarının idrar çıkışını kapalı tutması, pelvik taban kaslarının bu yapılara destek olması ve tüm bu sürecin beyin ve sinir sistemi tarafından koordine edilmesiyle sağlanır. İdrar yapma zamanı geldiğinde ise beyinden gelen sinyallerle mesane kası kasılır, sfinkter ve pelvik taban kasları gevşer ve idrar dışarı atılır.

İdrar kaçırma, bu karmaşık sistemin herhangi bir noktasındaki bir aksaklık veya zayıflık sonucu ortaya çıkar. Bu aksaklığa yol açan başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Gebelik ve Doğum: Hamilelik sırasında rahmin büyümesi mesaneye baskı yapar. Vajinal doğum ise pelvik taban kaslarına, bağ dokularına ve sinirlere zarar vererek üretra desteğini zayıflatabilir. Çok sayıda doğum, iri bebek, zorlu doğum riski artırır.
• Yaşlanma ve Menopoz: Yaşla birlikte kas gücü azalır. Menopozda östrojen hormonunun azalması vajina ve üretra dokularında incelmeye (atrofi), elastikiyet kaybına ve kanlanmanın azalmasına yol açarak idrar kontrolünü zorlaştırabilir.
• Obezite (Aşırı Kilo): Karın içi basıncını artırarak mesane ve pelvik taban üzerine sürekli yük bindirir.
• Kronik Karın İçi Basınç Artışı: Sürekli öksürük (KOAH, sigara içme), kronik kabızlık ve ıkınma pelvik tabanı zorlar.
• Geçirilmiş Pelvik Cerrahi: Özellikle rahmin alınması (histerektomi) ameliyatı sonrası sinir hasarı veya destek doku zayıflığı nedeniyle idrar kaçırma riski artabilir.
• Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Mesaneyi tahriş ederek ani sıkışma hissine ve kaçırmaya neden olabilir.
• Nörolojik Hastalıklar: İnme, Multipl Skleroz (MS), Parkinson hastalığı, omurilik yaralanmaları gibi beyin, omurilik veya sinirleri etkileyen hastalıklar mesane kontrolünü bozabilir.
• Bazı İlaçlar: İdrar söktürücüler (diüretikler), bazı tansiyon ilaçları, kas gevşeticiler, sakinleştiriciler idrar kaçırmaya yol açabilir veya mevcut durumu kötüleştirebilir.
• Yaşam Tarzı Faktörleri: Aşırı kafein veya alkol tüketimi mesaneyi uyarabilir. Sigara içmek öksürüğe neden olarak riski artırır.

Kadınlarda Görülen İdrar Kaçırma Tipleri Nelerdir?

Doğru tedavi için idrar kaçırmanın tipini belirlemek çok önemlidir. En sık görülen tipler şunlardır:

1. Stres Tipi İdrar Kaçırma (Stress Urinary Incontinence – SUI):

• Nedir? Karın içi basıncını artıran fiziksel aktiviteler sırasında (öksürme, hapşırma, gülme, zıplama, koşma, ağır kaldırma gibi) istem dışı idrar kaçırma durumudur. Kadınlarda en sık görülen idrar kaçırma tipidir.
• Neden Olur? Genellikle pelvik taban kaslarının zayıflaması veya hasar görmesi sonucu üretra (idrar kanalı) ve mesane boynunun yeterince desteklenememesi veya idrarı tutan sfinkter kasının zayıflaması nedeniyle oluşur. Karın içi basıncı arttığında üretra kapanamaz ve idrar sızar.

2. Sıkışma Tipi (Urge) İdrar Kaçırma (Urgency Urinary Incontinence – UUI):

• Nedir? Aniden ortaya çıkan, çok güçlü ve ertelenemez bir idrar yapma hissi (sıkışma – urgency) ile birlikte veya bu histen hemen sonra idrar kaçırma durumudur. Kişi genellikle tuvalete yetişemeden kaçırır. Sık idrara çıkma (günde 8’den fazla) ve gece idrara kalkma (noktüri) da sıklıkla eşlik eder. Bu belirti kompleksi Aşırı Aktif Mesane (AAM) sendromu olarak da adlandırılır.
• Neden Olur? Mesane kasının (detrusor) normalde dolum sırasında gevşek kalması gerekirken, istemsiz olarak aniden kasılması sonucu oluşur (detrusor aşırı aktivitesi). Neden genellikle idiyopatiktir (bilinmeyen), ancak bazen nörolojik hastalıklar, idrar yolu enfeksiyonları, mesane taşları veya tümörleri gibi altta yatan bir neden olabilir.

3. Karma Tip (Mikst) İdrar Kaçırma (Mixed Urinary Incontinence – MUI):

• Nedir? Hem stres tipi hem de sıkışma tipi idrar kaçırma belirtilerinin birlikte görüldüğü durumdur. Yani kişi hem öksürünce, hapşırınca idrar kaçırır hem de ani sıkışma hissiyle tuvalete yetişemeden kaçırma yaşar. Kadınlarda oldukça yaygındır.

4. Taşma Tipi İdrar Kaçırma (Overflow Incontinence):

• Nedir? Mesanenin idrarla tamamen dolmasına rağmen boşaltılamaması sonucu, sürekli veya aralıklı olarak küçük miktarlarda idrarın taşarak sızmasıdır. Kişi genellikle idrar akımının zayıf olduğundan, kesik kesik işediğinden veya idrarını tam boşaltamadığından şikayet eder.
• Neden Olur? Mesane kasının yeterince güçlü kasılamaması (örneğin diyabete bağlı sinir hasarı, bazı ilaçlar) veya idrar çıkış yolunda bir tıkanıklık olması (örneğin büyük bir miyomun basısı, ileri derecede pelvik organ sarkması, nadiren üretra darlığı) nedeniyle oluşur. Kadınlarda diğer tiplere göre daha nadirdir.

5. Fonksiyonel İdrar Kaçırma:

• Üriner sistemde bir sorun olmamasına rağmen, kişinin fiziksel (yürüme güçlüğü, eklem sorunları) veya zihinsel (ileri demans, ağır depresyon) kısıtlılıkları nedeniyle tuvalete zamanında ulaşamaması sonucu idrar kaçırmasıdır.

İdrar Kaçırma Tanısı Nasıl Konulur? Ankara’da Yapılan Kapsamlı Değerlendirme

İdrar kaçırmanın doğru tanısı, etkili bir tedavi planı için ilk ve en önemli adımdır. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt, tanı sürecinde aşağıdaki yöntemleri kullanır:

• Detaylı Anamnez (Tıbbi Öykü): Tanının en önemli kısmıdır. Doktorunuz idrar kaçırmanın ne zaman başladığını, hangi durumlarda olduğunu (öksürme, sıkışma vb.), ne sıklıkta ve ne miktarda olduğunu, günlük ped kullanım ihtiyacınızı, eşlik eden sıkışma, sık idrara çıkma, gece idrara kalkma, ağrılı idrar yapma gibi belirtileri soracaktır. Aldığınız sıvı miktarını, tükettiğiniz içecek türlerini (kafein, alkol), kullandığınız ilaçları, geçirdiğiniz hastalıkları, doğumları ve ameliyatları detaylı olarak öğrenmek isteyecektir. Bazen birkaç günlük işeme günlüğü tutmanız istenebilir; bu günlükte ne zaman, ne kadar sıvı aldığınızı, ne zaman ve ne miktarda idrar yaptığınızı, kaçırma anlarını ve o sıradaki aktivitenizi kaydetmeniz istenir.
• Fizik Muayene: Genel sağlık durumunuz ve nörolojik sisteminiz değerlendirilir. En önemlisi pelvik (jinekolojik) muayenedir. Bu muayenede vajinal atrofi, enfeksiyon bulguları, pelvik organ sarkması (rahim, mesane, rektum sarkması) varlığı ve derecesi, pelvik taban kaslarının gücü değerlendirilir. Doktorunuz sizden öksürmenizi veya ıkınmanızı isteyerek idrar kaçağı olup olmadığını gözlemleyebilir (stres testi).
• İdrar Tahlili ve Kültürü: İdrar yolu enfeksiyonunu dışlamak veya teşhis etmek için mutlaka yapılır.
• İşeme Sonrası Kalan İdrar (Postvoid Rezidü – PVR) Ölçümü: İdrarınızı yaptıktan hemen sonra mesanede ne kadar idrar kaldığı ultrasonla veya ince bir kateterle ölçülür. Mesanenin tam boşalıp boşalmadığını gösterir, özellikle taşma tipi inkontinans şüphesinde önemlidir.
• Ped Testi: Kaçırmanın miktarını objektif olarak ölçmek için belirli bir süre boyunca kullanılan pedin ağırlığı ölçülebilir.
• Ürodinami: Her hastaya rutin olarak yapılmaz. Genellikle tanının net olmadığı karmaşık vakalarda, cerrahi tedavi planlanan hastalarda (özellikle stres ve sıkışma tipi karışık ise veya nörolojik bir neden düşünülüyorsa), daha önceki tedavilere yanıt alınamayan durumlarda yapılır. Mesane dolarken ve boşalırken basınçların ve akım hızlarının ölçüldüğü, mesane ve üretra fonksiyonları hakkında detaylı bilgi veren bir test grubudur.
• Sistoskopi: Mesane içine kamera ile bakılmasıdır. Nadiren, idrarda kan görülmesi (hematüri), tekrarlayan enfeksiyonlar, mesane taşı veya tümörü şüphesi gibi durumlarda gerekebilir.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Tedavisi: Ankara’daki Güncel Tedavi Seçenekleri

İdrar kaçırma tedavisi, kaçırmanın tipine, şiddetine ve hastanın bireysel özelliklerine göre belirlenir. Tedavi genellikle en basit ve en az invaziv yöntemlerden başlanarak kademeli olarak ilerler. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt tarafından sunulan veya yönlendirilen başlıca tedavi seçenekleri şunlardır:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Davranışsal Tedaviler: Genellikle tedavinin ilk basamağıdır ve birçok hastada belirgin iyileşme sağlayabilir:

• Sıvı Yönetimi: Günlük sıvı alımını (özellikle su) yeterli tutmak ancak yatmadan önce veya dışarı çıkmadan önce aşırı sıvı alımından kaçınmak. Kafeinli (kahve, çay, kola), alkollü ve gazlı içecekleri kısıtlamak.
• Mesane Eğitimi: Özellikle sıkışma tipi kaçırmada etkilidir. Belirlenen aralıklarla tuvalete gitmek ve bu araları zamanla artırarak mesanenin daha fazla idrar tutmasını ve sıkışma hissini kontrol etmeyi öğretmeyi amaçlar.
• Zamanlı İşeme: Özellikle fonksiyonel veya sıkışma tipi kaçırmada, belirli saatlerde (örneğin her 2-3 saatte bir) tuvalete giderek mesanenin aşırı dolmasını ve ani sıkışmayı önlemek.
• Kilo Verme: Fazla kilolu hastalarda kilo vermek, karın içi basıncını azaltarak özellikle stres tipi kaçırmayı önemli ölçüde azaltabilir.
• Kabızlığın Tedavisi: Ikınmayı azaltarak pelvik tabanı korur. Lifli beslenme, bol sıvı, düzenli egzersiz önemlidir.
• Sigarayı Bırakma: Kronik öksürüğü azaltarak stres tipi kaçırmaya iyi gelir.

2. Pelvik Taban Kas Egzersizleri (Kegel Egzersizleri):

• Pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizlerdir. Özellikle stres tipi idrar kaçırmanın tedavisinde çok etkilidir, ancak sıkışma ve karma tipte de fayda sağlayabilir.
• Doğru kas grubunu (idrarı veya gazı tutarken sıkılan kaslar) hedeflemek ve egzersizleri düzenli olarak (günde en az 3 set, her sette 10-15 tekrar, aylarca) yapmak önemlidir.
• Başlangıçta doğru kasları bulmak zor olabilir, bu nedenle bir doktor veya fizyoterapistten yardım almak, gerekirse biofeedback veya elektriksel stimülasyon gibi yöntemlerden destek almak faydalıdır.

3. Medikal (İlaçla) Tedavi:

• Sıkışma Tipi (Urge) İnkontinans ve Aşırı Aktif Mesane İçin: Mesanenin istemsiz kasılmalarını engelleyen ilaçlar kullanılır. En sık kullanılan gruplar antikolinerjikler (Oksibutinin, Tolterodin, Solifenasin vb.) ve Beta-3 adrenerjik agonistlerdir (Mirabegron). Bu ilaçlar sıkışma hissini, sık idrara çıkmayı ve kaçırmayı azaltabilir. Ancak ağız kuruluğu, kabızlık, görme bulanıklığı gibi yan etkileri olabilir. Mirabegron genellikle daha az yan etkiye sahiptir. İlaç seçimi ve dozu doktor tarafından kişiye özel ayarlanmalıdır.
• Stres Tipi İnkontinans İçin: Bu tip kaçırmayı doğrudan tedavi eden etkili ve onaylanmış bir ilaç tedavisi yoktur. Menopoz sonrası kadınlarda vajinal atrofi varsa, lokal (vajinal) östrojen tedavisi üretra çevresindeki dokuları destekleyerek hafif vakalarda fayda sağlayabilir.
• Taşma Tipi İnkontinans İçin: Altta yatan nedene (örneğin mesane kasılmasını artıran ilaçlar veya tıkanıklığın giderilmesi) yönelik tedavi yapılır.

4. Pesser Kullanımı: Vajinaya yerleştirilen halka veya küp şeklindeki cihazlardır. Özellikle pelvik organ sarkması ile birlikte olan stres tipi idrar kaçırmada, üretrayı destekleyerek kaçırmayı azaltabilirler. Cerrahi istemeyen veya uygun olmayan hastalar için bir seçenektir.

5. Cerrahi Tedavi: Genellikle konservatif tedavi yöntemlerinin (yaşam tarzı, Kegel, ilaç) başarısız olduğu veya hastanın şikayetlerinin çok şiddetli olduğu durumlarda cerrahi tedavi düşünülür. Uygulanacak ameliyat tipi, idrar kaçırmanın türüne göre değişir:

• Stres Tipi İdrar Kaçırma İçin Cerrahi:
  
  • Midüretral Sling (Askı) Ameliyatları: Günümüzde stres tipi idrar kaçırmanın cerrahi tedavisinde altın standart kabul edilen yöntemlerdir. Vajinal yoldan yapılan minimal invaziv ameliyatlardır. Üretranın (idrar kanalı) orta kısmının altından sentetik bir şerit (sling/bant/meş) geçirilerek üretraya destek sağlanır. Öksürme, hapşırma gibi durumlarda üretranın aşağı hareketini engelleyerek kapanmasına yardımcı olur. En sık kullanılan tipleri TVT (Tension-free Vaginal Tape) ve TOT (Transobturator Tape)‘dir. Başarı oranları çok yüksektir (%85-95). Genellikle kısa sürer ve iyileşme hızlıdır.
  • Üretra Çevresine Hacim Artırıcı Madde Enjeksiyonu: Lokal anestezi altında üretra duvarına özel dolgu maddeleri enjekte edilerek üretra lümeninin daraltılması ve kapanma basıncının artırılması hedeflenir. Sling ameliyatlarına göre daha az invazivdir ancak etkinliği daha düşüktür ve genellikle tekrarlanması gerekir. Seçilmiş hastalarda uygulanabilir.
  • Burch Kolposüspansiyonu: Eskiden sık yapılan, günümüzde daha az tercih edilen, karından (açık veya laparoskopik) yapılan bir askı ameliyatıdır.
• Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma İçin Cerrahi (Nadiren): İlaç tedavisine dirençli, çok şiddetli vakalarda ileri tedavi yöntemleri gerekebilir:
  
  • Sakral Nöromodülasyon (Mesane Pili): Cilt altına yerleştirilen bir cihaz aracılığıyla mesaneyi kontrol eden sinirlere (sakral sinirler) hafif elektriksel uyarılar gönderilerek mesane fonksiyonlarının düzenlenmesi işlemidir.
  • Mesaneye Botulinum Toksin (Botoks) Enjeksiyonu: Sistoskopi eşliğinde mesane kasına Botoks enjekte edilerek aşırı kasılmaların engellenmesi hedeflenir. Etkisi geçicidir (6-9 ay), tekrarlanması gerekir ve idrar yapma güçlüğü gibi yan etkileri olabilir.
• Sarkma ile Birlikte Olan Kaçırma: Pelvik organ sarkması ameliyatı ile birlikte idrar kaçırma ameliyatı (genellikle sling) aynı seansta yapılabilir.

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, gerekli durumlarda özellikle stres tipi idrar kaçırma için modern sling ameliyatlarını yapmakta veya bu konuda deneyimli ürojinekologlar ile işbirliği yapmaktadır.

İdrar Kaçırma Tedavisi Sonrası Beklentiler ve Takip

Tedavinin başarısı, idrar kaçırmanın tipine, şiddetine, altta yatan nedenlere, uygulanan tedavi yöntemine ve hastanın tedaviye uyumuna bağlı olarak değişir.

• Yaşam tarzı değişiklikleri ve Kegel egzersizleri uzun vadeli fayda için sürekli devam ettirilmelidir.
• İlaç tedavisi kullanan hastalar düzenli kontrole gelmeli, ilacın etkinliği ve olası yan etkileri değerlendirilmelidir.
• Cerrahi tedavi (özellikle sling ameliyatları) sonrası başarı oranları genellikle yüksektir. Ameliyat sonrası iyileşme süreci (genellikle hızlıdır), dikkat edilmesi gerekenler (ağır kaldırmama vb.) ve olası komplikasyonlar hakkında doktorunuz bilgi verecektir. Uzun dönemde nadiren de olsa kaçırmanın tekrarlayabileceği veya yeni tip bir kaçırmanın (örneğin ameliyat sonrası sıkışma hissi) ortaya çıkabileceği bilinmelidir.

Ankara’da Kadınlarda İdrar Kaçırma Tedavisi: Prof. Dr. Nuray Bozkurt’un Uzman Yaklaşımı

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, kadınlarda sık görülen ve yaşam kalitesini düşüren idrar kaçırma sorununa Ankara‘daki kliniğinde multidisipliner ve hasta odaklı bir yaklaşımla çözüm sunmaktadır:

• Doğru Tanı İçin Kapsamlı Değerlendirme: Detaylı öykü alma, fizik muayene, gerekli testler (idrar tahlili, PVR ölçümü, gerekirse ürodinami) ile idrar kaçırmanın tipini ve nedenini doğru bir şekilde belirler.
• Kişiye Özel Tedavi Planı: Hastanın yaşına, kaçırmanın tipine ve şiddetine, genel sağlık durumuna ve beklentilerine göre en uygun tedavi stratejisini (konservatif veya cerrahi) hasta ile birlikte oluşturur.
• Konservatif Tedavi Seçenekleri: Yaşam tarzı değişiklikleri ve mesane eğitimi konusunda danışmanlık verir, Kegel egzersizlerini öğretir, uygun hastalarda ilaç tedavisi veya pesser uygulamasını yönetir.
• Modern Cerrahi Seçenekler: Cerrahi gerektiğinde, özellikle stres tipi idrar kaçırma için güncel ve etkili minimal invaziv cerrahi yöntemleri (midüretral sling ameliyatları gibi) uygular veya bu konuda deneyimli uzmanlara yönlendirir.
• Bütüncül Yaklaşım: İdrar kaçırmaya eşlik edebilecek pelvik organ sarkması gibi diğer jinekolojik sorunları da aynı anda değerlendirir ve tedavi eder.
• Empati ve Destek: İdrar kaçırmanın yarattığı sosyal ve psikolojik zorlukları anlayarak hastalarına destek olur, tedavi süreci hakkında detaylı bilgi verir ve sorularını yanıtlar. Kolay ulaşılabilirlik önemlidir (0538 983 18 78) (0312 284 00 12).

İdrar kaçırma sorunu yaşıyorsanız, bu durumu kabullenmek yerine çözüm aramak için ilk adımı atın. Yaşam kalitenizi önemli ölçüde etkileyen bu sorunun etkili tedavi yöntemleri olduğunu unutmayın. Ankara‘daki kliniğimizde Prof. Dr. Nuray Bozkurt ile görüşerek idrar kaçırmanızın nedenini öğrenebilir, size özel tedavi seçenekleri hakkında bilgi alabilir ve tedavi planınızı oluşturabilirsiniz. Kontrolü yeniden ele almak için 0538 983 18 78 numaralı telefondan randevu alınız.