Rahim Duvarı Kalınlaşması

Rahim Duvarı Kalınlaşması (Endometrial Hiperplazi) Nedir? Mekanizması Nasıldır?

Endometrium, yani rahim iç zarı, adet döngüsü boyunca hormonal etkilere yanıt olarak değişime uğrar. Döngünün ilk yarısında östrojen hormonunun etkisiyle kalınlaşır ve gebeliğe hazırlanır. Yumurtlama sonrası salgılanan progesteron hormonu ise bu kalınlaşmayı durdurur ve endometriumu olgunlaştırır. Eğer gebelik oluşmazsa, progesteron seviyesi düşer ve endometrium adet kanamasıyla dökülür.

Endometrial hiperplazi, bu hormonal dengenin bozulduğu durumlarda ortaya çıkar. Vücutta progesteron tarafından yeterince karşılanmayan, sürekli veya yüksek düzeyde östrojen etkisi olduğunda, endometrium sürekli olarak uyarılır ve aşırı derecede kalınlaşır. Bu kalınlaşma sadece doku miktarının artması şeklinde olabileceği gibi (basit hiperplazi), zamanla hücre yapısında bozulmaların (atipi) eşlik ettiği daha riskli bir forma da dönüşebilir.

Endometrial Hiperplazinin Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir? Niçin Önemlidir?

Endometrial hiperplazinin temel nedeni, vücudun uzun süre progesteronsuz, yani karşılanmamış östrojene maruz kalmasıdır. Bu duruma yol açabilen risk faktörleri şunlardır:

• Perimenopoz ve Menopoz Dönemi: Yumurtlamanın düzensizleştiği veya tamamen durduğu bu dönemlerde, progesteron üretimi azalırken östrojen üretimi bir süre daha devam edebilir. Bu hormonal dengesizlik hiperplazi için en sık risk faktörünü oluşturur.
• Obezite (Şişmanlık): Vücuttaki yağ dokusu, özellikle menopoz sonrası dönemde, androjenleri östrojene dönüştürerek vücuttaki östrojen seviyesini artırır. Obezite, endometrial hiperplazi ve kanseri için önemli bir risk faktörüdür.
• Polikistik Over Sendromu (PKOS): Kronik yumurtlama bozukluğu (anovülasyon) nedeniyle vücutta sürekli östrojen etkisi hakimdir ve progesteron yeterince üretilemez.
• Östrojen Salgılayan Yumurtalık Tümörleri: Nadir görülmekle birlikte, bazı yumurtalık tümörleri (örn: granüloza hücreli tümör) aşırı östrojen salgılayabilir.
• Dışarıdan Sadece Östrojen İçeren Hormon Tedavisi Almak: Özellikle menopoz sonrası rahmi alınmamış kadınların, progesteron eklenmeden sadece östrojen içeren hormon replasman tedavisi (HRT) kullanması endometrial hiperplazi ve kanser riskini ciddi şekilde artırır. (Günümüzde bu tür tedavi önerilmemektedir).
• Tamoksifen Kullanımı: Meme kanseri tedavisinde kullanılan Tamoksifen, meme dokusunda anti-östrojenik etki gösterirken, rahim iç zarı üzerinde zayıf östrojenik etki yaparak hiperplazi ve polip riskini artırabilir.
• Diğer Faktörler: Hiç doğum yapmamış olmak (nulliparite), erken yaşta adet görmeye başlamak (erken menarş), geç yaşta menopoza girmek, diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon, ailede rahim, yumurtalık, meme veya kolon kanseri öyküsü (özellikle Lynch sendromu gibi kalıtsal durumlar).

Neden Önemlidir? Endometrial hiperplazi, anormal kanamalara ve kansızlığa yol açarak yaşam kalitesini düşürmesinin yanı sıra, özellikle atipili tipleri, tedavi edilmediği takdirde rahim kanserine (endometrium kanseri) dönüşme riski taşıdığı için önemlidir. Erken tanı ve doğru tedavi ile bu risk yönetilebilir.

Rahim Duvarı Kalınlaşmasının Belirtileri Nelerdir? Hangi Durumlar Uyarıcıdır?

Endometrial hiperplazinin en sık ve en önemli belirtisi anormal vajinal kanamadır. Kanama paterni şu şekillerde olabilir:

• Adet Kanamalarının Aşırı Miktarda veya Uzun Sürmesi (Menoraji / Hipermenore): Normalden daha fazla ped kullanma ihtiyacı, büyük pıhtılar içermesi, 7 günden uzun sürmesi.
• Düzensiz Adet Döngüleri: Adetlerin beklenenden sık veya seyrek olması.
• Adet Arası Kanama veya Lekelenme (Metroraji): İki adet dönemi arasında kanama görülmesi.
• Menopoz Sonrası Kanama: Menopoza girdikten sonra (en az 1 yıl adet görmedikten sonra) herhangi bir miktarda vajinal kanama veya lekelenme olması. Bu durum aksi ispat edilene kadar ciddi kabul edilmeli ve mutlaka araştırılmalıdır.

Daha nadiren pelvik ağrı veya akıntı gibi belirtiler de eşlik edebilir. Ancak bazen, özellikle de menopoz öncesi dönemde, hiçbir belirti vermeyebilir ve başka bir nedenle yapılan ultrasonografide tesadüfen rahim duvarında kalınlaşma saptanabilir.

Rahim Duvarı Kalınlaşması Tanısı Nasıl Konur? Ankara’da Uygulanan Tanısal Yöntemler

Rahim duvarı kalınlaşması şüphesi uyandıran belirtiler veya ultrason bulguları varlığında, kesin tanı koymak ve durumun tipini belirlemek için Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt tarafından aşağıdaki tanı yöntemleri kullanılır:

1. Detaylı Tıbbi Öykü ve Jinekolojik Muayene: Hastanın kanama paterni, süresi, miktarı, diğer belirtileri, yaşı, menopoz durumu, risk faktörleri (obezite, diyabet, ilaç kullanımı vb.), aile öyküsü dikkatlice sorgulanır. Jinekolojik muayene genellikle normaldir ancak rahim boyutunda artış veya eşlik eden başka patolojiler (miyom, polip) saptanabilir.
2. Transvajinal Ultrasonografi (TVUS): İlk basamak görüntüleme yöntemidir. Rahim iç zarının (endometrium) kalınlığını ölçmek için en hassas yöntemdir. Ölçülen kalınlık, hastanın yaşına ve adet döngüsünün hangi döneminde olduğuna göre yorumlanır. Menopoz sonrası dönemde genellikle 4-5 mm’nin üzerindeki kalınlıklar şüpheli kabul edilir ve ileri araştırma gerektirir. Menopoz öncesi dönemde ise adet döngüsünün gününe göre normal kalınlık değişir. Ultrason ayrıca rahim içinde polip, miyom gibi yer kaplayan lezyonları veya endometriumun homojen olmayan görünümünü de gösterebilir. Ancak ultrason tek başına hiperplazi tanısı koydurmaz, sadece şüphe uyandırır ve biyopsi gerekliliğini belirlemede yardımcı olur.
3. Endometrial Biyopsi (Rahim İçinden Doku Örneği Alma): Endometrial hiperplazinin kesin tanısı ve tipinin (atipili/atipisiz) belirlenmesi için altın standart yöntemdir. Alınan doku örneği patoloji laboratuvarında incelenir. Biyopsi farklı yöntemlerle alınabilir:
   
   • Ofis Biyopsisi (Pipelle Biyopsi): En sık kullanılan yöntemdir. Muayenehane koşullarında, genellikle anestezi gerektirmeden, ince, plastik bir kanül (pipelle) rahim ağzından içeri sokularak vakum yardımıyla rahim iç zarından küçük doku parçaları alınır. İşlem birkaç dakika sürer ve hafif bir kramp hissi yaratabilir.
   • Dilatasyon ve Küretaj (D&C): Rahim ağzı özel aletlerle genişletildikten sonra küret adı verilen metal bir aletle rahim içinin kazınması işlemidir. Genellikle anestezi altında yapılır. Günümüzde sadece tanısal amaçlı kullanımı azalmıştır; daha çok ofis biyopsisinin yetersiz olduğu veya yoğun kanamayı durdurmak gerektiği durumlarda tercih edilir.
   • Histeroskopi ile Biyopsi: Rahim içine kamera ile girilerek rahim iç zarının doğrudan görülmesi ve şüpheli alanlardan hedeflenmiş biyopsiler alınmasıdır. Özellikle ultrasonda polip veya miyom gibi odak bir lezyon şüphesi varsa veya ofis biyopsisi yetersiz kalmışsa en doğru tanı yöntemlerinden biridir. Aynı seansta saptanan polip veya küçük miyomlar çıkarılabilir.

Endometrial Hiperplazi Tipleri ve Kanser Riski: Neden Önemli?

Endometrial biyopsi sonucunda elde edilen patoloji raporu, hiperplazinin tipini ve kanser riskini belirler. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2014 sınıflamasına göre iki ana tip vardır:

1. Atipisiz Hiperplazi (Hiperplazi – Atipi Olmaksızın): Bu tipte rahim iç zarında kalınlaşma vardır ancak hücrelerde kanser öncüsü olabilecek yapısal anormallikler (atipi) bulunmaz. İyi huylu bir durumdur ve kansere ilerleme riski çok düşüktür (uzun dönemde <%5). Genellikle ilaç tedavisine (progestinler) iyi yanıt verir.
2. Atipili Endometrial Hiperplazi (Atipik Hiperplazi / EIN – Endometrial İntraepitelyal Neoplazi): Bu tipte ise hücrelerde kanser öncüsü olarak kabul edilen belirgin yapısal bozukluklar (atipi) mevcuttur. Bu durum, rahim kanseri (endometrium kanseri) için bir prekanseröz (kanser öncesi) lezyondur. Tedavi edilmediği takdirde kansere dönüşme riski oldukça yüksektir (%25-50 veya daha fazla). Ayrıca, atipili hiperplazi tanısı konulan biyopsilerde, aynı anda rahimde zaten başlamış bir kanser bulunma olasılığı da %30-50 civarındadır. Bu nedenle atipili hiperplazi tanısı çok daha ciddi bir durumdur ve tedavisi farklılık gösterir.

Rahim Duvarı Kalınlaşması (Endometrial Hiperplazi) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi yaklaşımı, patoloji sonucunda belirlenen hiperplazi tipine (atipili veya atipisiz), hastanın yaşına, gelecekte çocuk sahibi olma isteğine, eşlik eden diğer sağlık sorunlarına ve hastanın tercihlerine göre planlanır. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt, size en uygun tedavi seçeneğini belirleyecektir:

1. Atipisiz Endometrial Hiperplazi Tedavisi:

• Medikal Tedavi (Progestin Hormonu Tedavisi): Tedavinin temelini oluşturur. Amaç, progesteron hormonu vererek östrojenin rahim iç zarı üzerindeki aşırı uyarıcı etkisini dengelemek ve hiperplazik dokunun gerilemesini sağlamaktır. Çeşitli progestin ilaçları farklı yollarla kullanılabilir:
  
  • Ağızdan Haplar: Medroksiprogesteron asetat veya Megestrol asetat gibi ilaçlar belirli sürelerde (genellikle en az 6 ay) kullanılır.
  • Hormonlu Rahim İçi Araç (Spiral): Levonorgestrel içeren rahim içi araçlar (örn: Mirena), progesteronu doğrudan rahim içine salgılayarak çok etkili bir tedavi sağlar ve aynı zamanda doğum kontrolü de sunar. Genellikle ilk tercih edilen yöntemlerden biridir.
  • Diğer Yöntemler: Aylık veya üç aylık progestin iğneleri.
• Takip: Medikal tedavi süresince ve sonrasında tedavinin etkinliğini değerlendirmek için düzenli aralıklarla (genellikle 3-6 ayda bir) kontrol endometrial biyopsileri yapılması şarttır. Hiperplazi geriledikten sonra da nüks riskine karşı takip gerekebilir.
• Risk Faktörlerinin Yönetimi: Obezite varsa kilo vermek, diyabeti kontrol altına almak gibi önlemler tedavinin başarısını artırabilir ve nüks riskini azaltabilir.
• Histerektomi (Rahmin Alınması): Medikal tedaviye yanıt vermeyen, tedaviye uyum sağlayamayan, kanaması kontrol altına alınamayan veya çocuk istemi olmayan, özellikle menopoza yakın veya menopozdaki hastalarda histerektomi bir seçenek olabilir.

2. Atipili Endometrial Hiperplazi (EIN) Tedavisi: Atipili hiperplazi, yüksek kanser riski nedeniyle daha ciddi bir yaklaşım gerektirir:

• Standart Tedavi: Histerektomi (Rahmin Alınması): Çocuk istemi olmayan veya doğurganlığını tamamlamış kadınlarda, atipili hiperplazinin standart ve en güvenli tedavisi rahmin tamamen alınmasıdır (total histerektomi). Altta yatan gizli bir kanser olasılığı ve yüksek kansere ilerleme riski nedeniyle bu yaklaşım önerilir. Ameliyat sırasında genellikle tüplerin de alınması (salpenjektomi) önerilir. Yumurtalıkların alınıp alınmaması (ooferektomi) ise hastanın yaşına, menopoz durumuna ve diğer risk faktörlerine göre kararlaştırılır (genellikle menopoz sonrası alınması önerilir). Ameliyat laparoskopik (kapalı), vajinal veya açık yöntemle yapılabilir.
• Doğurganlık Koruyucu Tedavi (Çok Seçilmiş Hastalarda): Gelecekte mutlaka çocuk sahibi olmak isteyen, genç, ameliyat riski yüksek olan ve durumu çok iyi anlayan hastalarda, çok dikkatli bir şekilde ve yakın takiple yüksek doz progestin tedavisi (ağızdan veya hormonlu spiral ile) denenebilir. Ancak bu yaklaşımın riskleri (altta yatan kanseri atlama, tedaviye rağmen kansere ilerleme) hasta ile çok detaylı konuşulmalı ve hasta çok sıkı takip altında olmalıdır (3-6 ayda bir endometrial biyopsi ve histeroskopi ile). Gebelik elde edildikten veya çocuk istemi tamamlandıktan sonra genellikle histerektomi önerilir. Bu seçenek her hasta için uygun değildir ve karar çok dikkatli verilmelidir.

Tedavi Sonrası Takip Süreci

• Atipisiz Hiperplazi: Medikal tedavi sonrası düzenli biyopsilerle tam yanıt alındıktan sonra, risk faktörlerine bağlı olarak yıllık jinekolojik muayene ve gerekirse ultrason/biyopsi ile takip önerilebilir.
• Atipili Hiperplazi: Histerektomi sonrası genellikle ek bir tedavi gerekmez, standart jinekolojik takip yeterlidir. Doğurganlık koruyucu tedavi alan hastalar ise tedavi başarılı olsa bile ömür boyu yakın takip altında kalmalıdır.

Rahim Duvarı Kalınlaşması Tedavisinde Prof. Dr. Nuray Bozkurt’un Rolü

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, anormal rahim kanamaları ve rahim duvarı kalınlaşması (endometrial hiperplazi) şikayetiyle başvuran hastalarına Ankara‘da kapsamlı ve güvenilir bir hizmet sunmaktadır:

• Doğru Tanısal Değerlendirme: Detaylı öykü, muayene ve yüksek çözünürlüklü transvajinal ultrasonografi ile ilk değerlendirmeyi yapar. Gerekli durumlarda endometrial biyopsi (ofis biyopsisi) veya histeroskopi ile biyopsi işlemlerini gerçekleştirir veya uygun merkezlere yönlendirir.
• Patoloji Sonuçlarının Uzman Yorumu: Patoloji raporunu dikkatlice değerlendirerek hiperplazinin tipini (atipili/atipisiz) belirler ve kanser riskini hastasıyla paylaşır.
• Kişiye Özel Tedavi Planı: Hastanın yaşına, çocuk isteğine, hiperplazi tipine ve diğer sağlık durumlarına göre en uygun tedavi seçeneğini (medikal tedavi – progestinler, hormonlu spiral; veya cerrahi – histerektomi) hasta ile birlikte belirler.
• Tedavi Uygulaması ve Takibi: Medikal tedaviyi reçete eder ve etkinliğini düzenli biyopsilerle takip eder. Cerrahi gerektiğinde histerektomi ameliyatını (uygunsa laparoskopik yöntemle) yapar veya hastayı ilgili cerrahi birimlere yönlendirir.
• Kapsamlı Bilgilendirme ve Destek: Hastalarını durumları, taşıdıkları riskler, tedavi seçeneklerinin avantajları/dezavantajları ve takip süreci hakkında açık, anlaşılır ve dürüst bir şekilde bilgilendirir. Tüm sorularını yanıtlar ve süreç boyunca destek olur. Ulaşılabilirlik esastır (0538 983 18 78)(0312 284 00 12).

Anormal vajinal kanama (özellikle menopoz sonrası kanama), adet düzensizlikleri gibi şikayetleriniz varsa veya ultrasonda rahim duvarınızda kalınlaşma saptandıysa, bu durumun nedeninin mutlaka araştırılması gerekir. Ankara‘daki kliniğimizde Prof. Dr. Nuray Bozkurt’un ile görüşerek doğru tanıyı koydurabilir, endometrial hiperplazi riskinizi öğrenebilir ve size en uygun tedavi yaklaşımını belirleyebilirsiniz. Erken teşhis ve zamanında tedavi, sağlığınızı korumak için en önemli adımdır. Randevu almak için 0538 983 18 78 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.