Pelvik Organ Sarkması

Pelvik Organ Sarkması (POP) Nedir? Pelvik Taban Desteği Neden Önemlidir?

Pelvik tabanı, leğen kemiğinin alt kısmını bir hamak gibi saran kas ve bağ dokusu katmanlarından oluşur. Bu yapının temel görevi, üzerinde bulunan mesane, rahim ve rektum gibi organları desteklemek, idrar ve dışkı kontrolünü sağlamak ve cinsel fonksiyona katkıda bulunmaktır. Pelvik organ sarkması, bu destekleyici hamak yapısının gevşemesi, zayıflaması veya yırtılması sonucu organların yerçekimi etkisiyle aşağı doğru sarkmasıdır.

Pelvik Organ Sarkmasının Türleri Nelerdir? Hangi Organlar Etkilenebilir?

Sarkma, vajinanın hangi duvarının veya hangi organın aşağı doğru yer değiştirdiğine göre isimlendirilir. Genellikle birden fazla organın sarkması birlikte görülür:

• Sistosel (Mesane Sarkması / İdrar Torbası Sarkması): En sık görülen sarkma türüdür. Mesanenin vajinanın ön duvarına doğru fıtıklaşmasıdır.
• Rektosel (Rektum Sarkması / Bağırsak Fıtıklaşması): Kalın bağırsağın son kısmı olan rektumun vajinanın arka duvarına doğru fıtıklaşmasıdır.
• Rahim Sarkması (Uterin Prolapsus): Rahmin normal yerinden aşağıya, vajina içine doğru sarkmasıdır. Farklı derecelerde olabilir.
• Enterosel (Bağırsak Sarkması): İnce bağırsakların, genellikle rahmin arkasındaki boşluktan vajinanın üst kısmına doğru fıtıklaşmasıdır. Özellikle rahmi alınmış kadınlarda görülebilir.
• Vajinal Kaf Prolapsusu (Vajina Tepesi Sarkması): Daha önce rahmi alınmış (histerektomi geçirmiş) kadınlarda, vajinanın en tepe noktasının aşağı doğru sarkmasıdır.

Bir hastada bu sarkma tiplerinden biri veya birkaçı aynı anda bulunabilir (örneğin, hem rahim sarkması hem sistosel hem de rektosel).

Pelvik Organ Sarkmasının Nedenleri Nelerdir? Kimler Daha Fazla Risk Altındadır?

Pelvik taban desteğinin zayıflamasına yol açan ve sarkma riskini artıran başlıca faktörler şunlardır:

• Gebelik ve Vajinal Doğum: En önemli risk faktörüdür. Özellikle çok sayıda vajinal doğum yapmak, iri bebek doğurmak, doğumun uzun sürmesi veya zorlu geçmesi (forseps/vakum kullanımı) pelvik kaslara ve bağlara zarar verebilir.
• Yaşlanma ve Menopoz: Yaş ilerledikçe dokular doğal olarak zayıflar. Menopozla birlikte östrojen hormonunun azalması da bağ dokusunun elastikiyetini ve gücünü azaltarak sarkmaya zemin hazırlar.
• Kronik Karın İçi Basınç Artışı: Sürekli olarak karın içi basıncını artıran durumlar pelvik tabanı zorlar:
  
  • Kronik Öksürük: KOAH, astım, sigara içiciliği gibi nedenlerle.
  • Kronik Kabızlık: Sürekli ıkınma ihtiyacı.
  • Obezite: Vücut ağırlığının fazla olması.
  • Tekrarlayan Ağır Kaldırma: Mesleki veya yaşam tarzı nedenli.
• Genetik Faktörler: Bazı kadınların bağ dokusu yapısal olarak daha zayıf olabilir (kalıtsal yatkınlık).
• Geçirilmiş Pelvik Cerrahi: Özellikle rahmin alınması (histerektomi) ameliyatı, vajinal kubbenin desteklerini zayıflatabilir ve ilerleyen yıllarda sarkma riskini artırabilir.
• Sigara Kullanımı: Hem kronik öksürüğe yol açması hem de doku kalitesini bozması nedeniyle riski artırır.
• Diğer Nedenler: Nadiren bazı nörolojik hastalıklar veya bağ dokusu hastalıkları da sarkmaya katkıda bulunabilir.

Pelvik Organ Sarkmasının Belirtileri Nelerdir? Hangi Şikayetler Görülür?

Sarkmanın belirtileri, hangi organın ne kadar sarktığına bağlı olarak değişir. Hafif sarkmalar genellikle belirti vermez. Belirtiler ortaya çıktığında en sık karşılaşılanlar şunlardır:

Genel Sarkma Hissi ve Ağrı:

• Vajinada aşağıya doğru bir çekilme, dolgunluk, basınç veya ağırlık hissi. Bu his genellikle ayakta durunca veya günün sonunda artar, yatınca azalır.
• Sanki vajinadan bir şey çıkacakmış gibi bir his veya vajina içinde bir top varmış hissi.
• Vajinadan dışarı doğru sarkan, ele gelen veya gözle görülen bir kitle (özellikle ıkınırken).
• Künt, sürekli veya gelip geçici kasık veya bel ağrısı.

İdrar Yolu ile İlgili Belirtiler (Genellikle Sistosel Varlığında):

• İdrar kaçırma (stres tipi – öksürme, hapşırma, gülme, egzersiz sırasında).
• Sık sık idrara çıkma isteği.
• Ani idrar sıkışması ve tuvalete yetişememe (urge inkontinans).
• İdrar yapmaya başlamada zorluk veya idrar akımının zayıf olması.
• İdrarı tam boşaltamama hissi.
• İdrar yapabilmek için elle vajinaya veya alt karına bastırma gerekliliği.
• Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları.

Bağırsaklarla İlgili Belirtiler (Genellikle Rektosel Varlığında):

• Kronik kabızlık veya dışkılama sırasında aşırı ıkınma ihtiyacı.
• Dışkıyı tam boşaltamama hissi.
• Dışkılamayı kolaylaştırmak için parmakla vajina arka duvarına veya makat çevresine bastırma ihtiyacı (splinting).
• Nadiren dışkı kaçırma.

Cinsel Yaşamla İlgili Belirtiler:

• Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni).
• Vajinada gevşeklik veya genişlik hissi.
• Sarkmış dokunun cinsel ilişkiyi engellemesi veya rahatsızlık vermesi.
• Cinsel istekte azalma veya orgazm sorunları.

Bu belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız, bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurarak değerlendirme yaptırmanız önerilir.

Pelvik Organ Sarkması Tanısı Nasıl Konulur? Ankara’da Yapılan Değerlendirme

Pelvik organ sarkması tanısı genellikle hastanın şikayetleri ve dikkatli bir jinekolojik muayene ile konulur. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt tarafından yapılan değerlendirme süreci şunları içerir:

1. Detaylı Anamnez (Öykü Alma): Hastanın yaşadığı belirtiler (sarkma hissi, idrar, bağırsak, cinsel fonksiyonlarla ilgili şikayetler), bu belirtilerin ne zaman başladığı, şiddeti, yaşam kalitesini ne ölçüde etkilediği öğrenilir. Risk faktörleri (doğum sayısı, şekli, menopoz durumu, kronik hastalıklar, geçirilmiş ameliyatlar vb.) detaylı olarak sorgulanır.
2. Pelvik Muayene: Tanının temelini oluşturur. Doktor, jinekolojik muayene masasında, hem hasta rahat pozisyondayken hem de öksürtülerek veya ıkındırılarak vajina duvarlarını ve pelvik organların pozisyonunu değerlendirir. Spekulum muayenesi ile rahim ağzının yeri, vajina ön ve arka duvarlarındaki sarkmalar (sistosel, rektosel) ve sarkmanın derecesi belirlenir. Pelvik taban kaslarının gücü de değerlendirilebilir. Stres idrar kaçırma olup olmadığını anlamak için öksürtme testi yapılabilir.
3. Ek Testler (Gerekli Görüldüğünde):
   
   • İdrar Tahlili ve Kültürü: Enfeksiyon varlığını dışlamak için.
   • İşeme Sonrası Kalan İdrar Miktarı (Postvoid Rezidü): Mesanenin tam boşalıp boşalmadığını anlamak için ultrasonla veya kateterle ölçüm yapılır.
   • Ürodinami: Özellikle idrar kaçırma veya işeme güçlüğü gibi karmaşık idrar yolu şikayetleri olan hastalarda, mesane ve üretra fonksiyonlarını detaylı olarak değerlendirmek ve cerrahi tedavi planına yardımcı olmak için yapılan testlerdir.
   • Pelvik Taban Görüntülemesi (Ultrason veya MRG): Çoğu durumda gerekli olmasa da, tanının net olmadığı veya eşlik eden başka patolojilerin düşünüldüğü karmaşık vakalarda veya cerrahi planlamada anatomiyi daha detaylı görmek için nadiren kullanılabilir.

Pelvik Organ Sarkması Tedavi Seçenekleri: Ankara’daki Modern Yaklaşımlar

Pelvik organ sarkmasının tedavisi, sarkmanın tipine ve derecesine, hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, cinsel aktivite durumuna, çocuk isteyip istemediğine ve belirtilerin hastanın yaşam kalitesini ne kadar etkilediğine göre kişiye özel olarak planlanır. Ankara‘da Prof. Dr. Nuray Bozkurt, tüm tedavi seçeneklerini hastalarıyla paylaşarak en uygun kararı birlikte vermektedir.

1. Konservatif (Cerrahi Dışı) Tedavi Yöntemleri: Hafif ve orta dereceli sarkması olan, belirtileri hafif olan veya cerrahi istemeyen/uygun olmayan hastalar için ilk basamak tedavi seçenekleridir:

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo vermek, sigarayı bırakmak, kronik öksürük ve kabızlığı tedavi etmek, ağır kaldırmaktan kaçınmak gibi önlemler sarkmanın ilerlemesini yavaşlatabilir ve belirtileri hafifletebilir.
• Pelvik Taban Kas Egzersizleri (Kegel Egzersizleri): Pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yönelik egzersizlerdir. Düzenli ve doğru yapıldığında hafif sarkmalarda ve özellikle stres tipi idrar kaçırmada faydalı olabilir. Bir fizyoterapistten doğru tekniği öğrenmek önemlidir.
• Pesser Kullanımı: Vajinaya yerleştirilen çeşitli şekil ve boyutlardaki silikon veya plastikten yapılmış destekleyici cihazlardır. Sarkan organları yukarıda tutarak belirtileri anında giderirler. Cerrahiye alternatif veya cerrahiyi beklerken geçici çözüm olarak kullanılabilirler. Uygun pesserin doktor tarafından seçilmesi ve düzenli bakımının yapılması gerekir.
• Lokal Vajinal Östrojen Tedavisi: Menopoz sonrası kadınlarda vajinal dokuların sağlığını ve elastikiyetini artırmak için düşük doz östrojen içeren kremler, tabletler veya halkalar kullanılabilir. Bu, sarkma belirtilerini ve eşlik eden kuruluk gibi şikayetleri hafifletebilir.

2. Cerrahi Tedavi (Pelvik Rekonstrüktif Cerrahi): Belirtileri şiddetli olan, yaşam kalitesi belirgin şekilde bozulan veya konservatif tedavilerden fayda görmeyen hastalarda cerrahi tedavi düşünülür. Ameliyatın amacı, sarkan organları anatomik olarak doğru pozisyonlarına geri getirmek ve zayıflamış olan destek dokularını onarmaktır. Uygulanacak cerrahi yöntem çok çeşitlidir ve hastanın durumuna göre belirlenir:

• Vajinal Yaklaşım: Ameliyatların çoğu vajinal yoldan, dışarıdan görünür bir kesi olmadan yapılabilir. Bu yaklaşım genellikle daha az ağrılıdır ve iyileşme daha hızlıdır.
  
  • Ön Onarım (Anterior Kolporafi): Mesane sarkmasını (sistosel) düzeltmek için vajina ön duvarı onarılır.
  • Arka Onarım (Posterior Kolporafi): Rektum sarkmasını (rektosel) düzeltmek için vajina arka duvarı onarılır.
  • Vajinal Histerektomi: Rahim sarkması varsa ve çocuk istemi yoksa, rahim vajinal yoldan çıkarılır. Genellikle aynı seansta sistosel ve rektosel onarımı da yapılır.
  • Vajinal Kubbe Askı Ameliyatları: Rahim alınmışsa veya korunuyorsa, vajina tepesini veya rahmi sağlam bağlara (sakrospinöz ligaman, uterosakral ligaman) asma işlemleri vajinal yoldan yapılabilir.
• Abdominal (Açık) veya Laparoskopik/Robotik Yaklaşım: Karından yapılan kesi (açık) veya küçük deliklerden (laparoskopik/robotik) girilerek yapılan ameliyatlardır. Özellikle rahmin korunması istenen askı ameliyatlarında (sakrohisteropeksi) veya vajinal kubbenin sakrum kemiğine asıldığı (sakrokolpopeksi) durumlarda tercih edilebilir. Laparoskopik ve robotik yöntemler minimal invaziv olmaları nedeniyle daha hızlı iyileşme sağlarlar.
• Mesh (Sentetik Yama) Kullanımı: Bazı onarım ameliyatlarında, özellikle tekrarlayan sarkmalarda veya dokuların çok zayıf olduğu durumlarda, desteği güçlendirmek amacıyla sentetik veya biyolojik yamalar (mesh) kullanılabilir. Ancak mesh kullanımının kendine özgü potansiyel komplikasyonları (erozyon, ağrı, enfeksiyon) olduğu için kullanımı seçilmiş vakalarla sınırlıdır ve hasta ile detaylı konuşulmalıdır.
• Kapatma Ameliyatları (Kolpoklezis): Cinsel olarak aktif olmayan, ileri yaşlı ve ek sağlık sorunları nedeniyle büyük ameliyatlara uygun olmayan hastalarda vajinanın kısmen veya tamamen kapatılması işlemidir.

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, hastanın ihtiyaçlarına ve anatomisine en uygun cerrahi tekniği (vajinal, laparoskopik) seçerek operasyonu gerçekleştirmektedir.

Pelvik Organ Sarkması Ameliyatı Sonrası İyileşme ve Beklentiler

İyileşme süreci, yapılan ameliyatın tipine, kapsamına ve cerrahi yaklaşıma (vajinal, laparoskopik, açık) göre farklılık gösterir. Minimal invaziv yöntemler (vajinal, laparoskopik) genellikle daha hızlı iyileşme sağlar.

• Hastanede Kalış: 1 ila 3 gün arasında değişebilir.
• Ağrı: Ameliyat sonrası ağrı genellikle ağrı kesicilerle kontrol altına alınır.
• Aktivite Kısıtlamaları: Ameliyat sonrası belirli bir süre (genellikle 4-8 hafta) ağır kaldırmaktan, ıkınmaktan, zorlayıcı egzersizlerden ve cinsel ilişkiden kaçınmak çok önemlidir. Bu, onarılan dokuların düzgün iyileşmesi için gereklidir.
• Kabızlığın Önlenmesi: İyileşme döneminde kabız kalmamak ve ıkınmamak kritiktir. Lifli beslenme, bol sıvı tüketimi ve gerekirse dışkı yumuşatıcılar önerilir.
• Uzun Dönem Başarı ve Tekrarlama: Cerrahi tedavinin başarı oranları genellikle yüksektir. Ancak altta yatan risk faktörleri (obezite, kronik öksürük/kabızlık, bağ dokusu zayıflığı) devam ederse veya yeni faktörler eklenirse, sarkma zamanla farklı bir bölgede veya aynı bölgede tekrarlayabilir. Kilo kontrolü ve pelvik taban egzersizleri gibi önlemler uzun dönem başarıya katkıda bulunur.

Ankara’da Pelvik Organ Sarkması Tedavisinde Prof. Dr. Nuray Bozkurt’un Uzmanlığı ve Yaklaşımı

Prof. Dr. Nuray Bozkurt, pelvik organ sarkması gibi kadınların yaşam kalitesini etkileyen önemli sorunların tanı ve tedavisinde Ankara‘da hastalarına uzman ve şefkatli bir yaklaşım sunmaktadır:

• Kapsamlı Değerlendirme: Hastanın şikayetlerini ve ihtiyaçlarını dikkatle dinleyerek, detaylı bir pelvik muayene ile sarkmanın tipini ve derecesini doğru bir şekilde belirler.
• Bireyselleştirilmiş Tedavi: Tek bir doğru tedavi olmadığını bilerek, hastanın yaşına, sağlık durumuna, yaşam tarzına ve beklentilerine en uygun tedavi seçeneğini (konservatif veya cerrahi) hasta ile birlikte seçer.
• Konservatif Tedavi Seçenekleri: Kegel egzersizleri konusunda rehberlik eder ve uygun hastalara pesser uygulamasını ve takibini titizlikle yapar.
• Modern Cerrahi Teknikler: Cerrahi gerektiğinde, özellikle vajinal cerrahi ve laparoskopik cerrahi gibi minimal invaziv yöntemleri kullanarak hastanın daha hızlı ve konforlu bir şekilde iyileşmesini hedefler. Rahim koruyucu cerrahi seçeneklerini uygun hastalarda değerlendirir.
• Bütüncül Yaklaşım: Sarkmaya eşlik edebilen idrar kaçırma veya bağırsak sorunlarını da göz önünde bulundurur ve gerekirse ilgili branşlarla koordineli çalışır.
• Hasta Eğitimi ve Destek: Hastalarını durumları, tedavi seçenekleri, ameliyat süreci ve sonrası dikkat edilmesi gerekenler hakkında detaylı olarak bilgilendirir ve tüm süreç boyunca destek olur. Ulaşılabilirlik esastır (0538 983 18 78) (0312 284 00 12).

Pelvik organ sarkması belirtileri nedeniyle rahatsızlık duyuyorsanız veya bu durumdan şüpheleniyorsanız, çekinmeden profesyonel yardım almanız yaşam kalitenizi önemli ölçüde artırabilir. Ankara‘daki kliniğimizde Prof. Dr. Nuray Bozkurt’tan randevu alarak durumunuz hakkında detaylı bilgi edinebilir ve size özel tedavi planınızı oluşturabilirsiniz. Bize 0538 983 18 78 numaralı telefondan ulaşabilirsiniz.